Η εμφάνιση πόνου χαμηλά στην πλάτη , δηλαδή στην οσφυϊκή μοίρα , ανεξάρτητα από την αιτία που τον προκαλεί, ονομάζεται οσφυαλγία. Η οσφυαλγία είναι μία κοινώς διαγνωσμένη κατάσταση με το 80% των ανθρώπων να ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πρόβλημα κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ευτυχώς, τα περισσότερα συμπτώματα θα υποχωρήσουν και θα υπάρξει ανάρρωση εντός 2-3 μηνών. Ωστόσο το ποσοστό υποτροπής εξακολουθεί να είναι αυξημένο, οπότε είναι αρκετά σημαντικό να λάβει κανείς μία σωστή θεραπεία και ενημέρωση.
Είναι συχνότερη η εμφάνιση της κατά την 4η και 5η δεκαετία της ζωής και συνήθως οφείλεται σε εκφύλιση των κατώτερων οσφυϊκών διαστημάτων.
Συνήθως αρχικά η εκφύλιση ξεκινά από τους μεσοσπονδύλιους δίσκους και στην συνέχεια ακολουθεί εκφύλιση των σπονδυλικών αρθρώσεων, προκαλώντας αστάθεια και στένωση του σπονδυλικού σωλήνα.
Η οσφυϊκή μοίρα βρίσκεται χαμηλά στη σπονδυλική στήλη και αποτελείται από 5 σπονδύλους.
Η σπονδυλική στήλη εκτείνεται κατά μήκος της ράχης. Προσφέρει στήριξη και προστασία στο σώμα ενώ ταυτόχρονα είναι επαρκώς εύκαμπτη ώστε να επιτρέπει τις κινήσεις του.
Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από διάφορες σημαντικές δομές, όπως:
- Ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις
- Σύνδεσμοι και μύες
- Δίσκοι
- Νεύρα
Οι σπόνδυλοι σε σύνολο είναι 33:
7 αυχενικοι σπόνδυλοι
12 θωρακικοι ( συνδέονται με τις πλευρές)
5 οσφυϊκοί
5 ιεροί σπόνδυλοι ( σχηματίζουν το ιερό οστό)
4 κοκκυγικοί (κι αυτοί οστεοποιημενοι σχηματίζοντας τον κόκκυγα)
Οι ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις είναι δομές οι οποίες συνδέουν τους σπονδύλους προσφέρουν ελαστικότητα στην σπονδυλική στήλη και επιτρέπουν την κίνηση του κορμού. Η άρθρωση αυτή σχηματίζεται μεταξύ δύο σπονδύλων, από την κάτω αρθρική απόφυση του υπερκείμενου σπονδύλου και την άνω αρθρική απόφυση του υποκείμενου σπονδύλου. Κάθε σπόνδυλος έχει δύο ζευγάρια ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων και βρίσκονται στην οπίσθια επιφάνειά του. Οι οστικές επιφάνειες των αρθρώσεων αυτών καλύπτονται από χόνδρο και περιβάλλονται από έναν αρθρικό θύλακο που επιτρέπει την κάμψη και την στροφή των σπονδύλων. Όπως και άλλες αρθρώσεις του σώματος έτσι και αυτές μπορεί να εμφανίσουν φλεγμονή και εκφύλιση. Οι παθήσεις των αρθρώσεων αυτών συγκαταλέγονται στα συχνότερα προβλήματα της μέσης και του αυχένα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά συμπτώματα και περιορισμό της λειτουργικότητας του ασθενή. Η συχνή κινητοποίηση τους τις διατηρεί υγιείς.
Υπάρχει ένα δίκτυο συνδέσμων και μυών που παρέχουν σταθερότητα, δύναμη και υποστήριξη στη σπονδυλική στήλη. Ταυτόχρονα, αυτοί οι ιστοί έχουν επίσης ελαστικές και συσταλτικές ιδιότητες που επιτρέπουν ευελιξία και κίνηση.
Όπως έχει αναφερθεί ο νωτιαίος μυελός προστατεύεται από τους σπονδύλους, τους μεσοσπονδύλιους δίσκους, τους συνδέσμους και τους μυς της σπονδυλικής στήλης. Καθώς ο νωτιαίος μυελός εξέρχεται από τα μεσοσπονδύλια τρήματα, στα πλάγια της σπονδυλικής στήλης, χωρίζεται σε νεύρα. Τα νεύρα της οσφυϊκής μοίρας νευρώνουν την περιοχή της μέσης και τα ισχία.
Συχνότερα αίτια που προκαλούν πόνο χαμηλά στη μέση αποτελούν:
- κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου ( μία κήλη δίσκου μπορεί να πιέζει κάποια νευρική ρίζα, με αποτέλεσμα πόνο στο πόδι που είναι γνωστό ως ισχιαλγία )
- Σπονδυλολίσθηση
- Εκφυλιστική δισκοπάθεια ( φθορά των μεσοσπονδύλιων δίσκων που οδηγεί σε καταπόνηση και των σπονδύλων αλλά και συμπίεση νευρικών ριζών προκαλώντας πόνο και άλλα συνοδά νευρολογικά συμπτώματα)
- Μυϊκή θλάση (προκαλούμενη άμεσα είτε από μια μεγάλη σύσπαση ή διάταση, αλλά και μετά από χρόνια καταπόνηση λόγω υπέρχρησης, αχρησίας και αδυναμίας μιας μυϊκής ομάδας και κακής στάσης σώματος)
- Τραυματισμός συνδέσμων
- Οστεοαρθρίτιδα (εκφυλίζονται οι αρθρώσεις με την πάροδο των χρόνων)
- Σύνδρομο ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων ( φλεγμονή και εκφύλισή τους)
- Κάταγμα συμπίεσης ( συνήθως εμφανίζονται λόγω της επίδρασης της οστεοπόρωσης στα ηλικιωμένα άτομα, καθώς μειώνει την οστική πυκνότητα και τα οστά γίνονται πιο εύθραυστα)
- Άμεσος τραυματισμός κ.α.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η έλλειψη ύπνου, η κακή διάθεση, το άγχος και η έλλειψη κινητοποίησης μπορούν να οδηγήσουν σε πόνο της οσφυϊκής μοίρας, ονομαζόμενο ως μη- ειδικός πόνος στην οσφυϊκή μοίρα.
Τα συχνότερα συμπτώματα είναι :
- πόνος
- ευαισθησία στην περιοχή κατά το άγγιγμα
- δυσκαμψία και δυσλειτουργία
- μούδιασμα , μυρμηγκιασμα
- Διαταραχές αισθητικότητας , υπεαισθησία
- μυϊκή αδυναμία
- διαταραχές στην βασική και στην στάση του σώματος κ.α.
Ο κατάλληλος ιατρός με την κλινική εξέταση θα εκτιμήσει την σοβαρότητα της κατάστασης και θα προτείνει τον βαθμό της παρέμβασης. Η συντηρητική αγωγή είναι η πιο συνηθισμένη θεραπεία. Το θεραπευτικό πρόγραμμα επιλέγεται ανάλογα με την αιτία που προκαλεί τα συμπτώματα και προσαρμόζεται στα κλινικά ευρήματα του κάθε ασθενούς.
Η φυσικοθεραπεία είναι εξαιρετικά επωφελής με το να βοηθήσει τον ασθενή να κατανοήσει τον πόνο του, να παρέχει θεραπευτικές τεχνικές για την ανακούφιση από τα συμπτώματα καθώς και με το να υποδειχτούν οι κατάλληλες ασκήσεις, στρατηγικές και εργονομικές συμβουλές για να αποφευχθεί η επανεμφάνιση του πόνου και ο μακροχρόνιος πόνος στην πλάτη. Στρατηγικές όπως η συστηματική σωματική δραστηριότητα και η διατήρηση ενός σωστού βάρους είναι σημαντικές για τη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης πόνου στην πλάτη.